Trong một vụ án dân sự, việc xác định đúng quan hệ tranh chấp cần giải quyết rất quan trọng. Bởi vì xác định đúng quan hệ tranh chấp sẽ xác định đúng pháp luật được áp dụng để giải quyết vụ án, nghĩa vụ chứng minh của các bên đương sự đồng thời tính đúng phần án phí mà các bên phải chịu.
Đối với vụ án “Tranh chấp quyền sử dụng đất” giữa nguyên đơn: Bùi Hòa và bị đơn: Bùi Văn Cương, Tòa án cấp phúc thẩm đã sửa bản án sơ thẩm vì đã xác định sai quan hệ tranh chấp, tính sai phần án phí mà đương sự phải chịu.
Vụ án có nội dung cụ thể như sau: Nguồn gốc diện tích đất tranh chấp là do gia đình ông Bùi Hòa khai phá và sử dụng từ năm 1982. Đến năm 2010, UBND huyện Hàm Tân cấp giấy chứng nhận QSD đất số BB869809 với tổng diện tích đất là 42.200m2. Năm 2000, ông Hòa đã cho anh Bùi Văn Cương (con trai ông) sử dụng khoảng 6.000m2 đất (đo đạc thẩm định là 7.461 m2) để trồng hoa màu. Năm 2016, khi gia đình ông Hòa có nhu cầu lấy lại đất để sử dụng thì ông Cương không trả lại. Nay nguyên đơn khởi kiện để yêu cầu bị đơn trả lại quyền sử dụng diện tích đất này. Qúa trình giải quyết vụ án: Ngày 22/11/2019, Tòa án nhân dân huyện Hàm Tân xét xử sơ thẩm vụ án, ban hành bản án số 52/2019/DSST tuyên xử: Chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn. Về án phí bị đơn phải chịu 16.787.250 đồng án phí dân sự sơ thẩm. Ngày 17/6/2020, Tòa án nhân dân tỉnh Bình Thuận xét xử sơ thẩm vụ án. Tại phiên tòa phúc thẩm, Viện KSND tỉnh Bình Thuận đã đề nghị HĐXX không chấp nhận kháng cáo của bị đơn nhưng sửa bản án sơ thẩm ở nội dung quan hệ tranh chấp và án phí. HĐXX phúc thẩm đã ban hành bản án số 29/2020/DS-PT như đề nghị của VKS. Thông qua quá trình kiểm sát xét xử vụ án nêu trên có một số đề cần rút kinh nghiệm như sau:
Thứ nhất về quan hệ tranh chấp:
Ngày 21/8/2018, Tòa án cấp sơ thẩm đã thành lập Hội đồng thẩm định đã tiến hành đo đạc lại diện tích thửa đất tranh chấp và sau khi có bản trích đo địa chính, Hội đồng thẩm định đã tiến hành chồng ghép giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, xác định diện tích đất tranh chấp theo yêu cầu của nguyên đơn là 7.461m2 trong tổng số diện tích đất 24.390m2 nằm hoàn toàn trong giấy CNQSD đất số BB 869809 cấp ngày 11/8/2010 cấp cho ông Bùi Hòa. Nguyên đơn ông Bùi Hòa khởi kiện yêu cầu bị đơn trả lại quyền sử dụng diện tích đất này. Bị đơn anh Cương cũng công nhận diện tích đất tranh chấp nằm trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của ông Hòa. Như vậy, nguyên đơn có quyền sử dụng đất đối với diện tích đất tranh chấp, hay nói cách khác là nguyên đơn khởi kiện nhằm thực hiện quyền của mình đối với quyền sử dụng đất này. Do đó, đây là Tranh chấp Đòi lại tài sản là quyền sử dụng đất theo quy định tại khoản 2 Điều 26 BLTTDS chứ không phải là Tranh chấp quyền sử dụng đất theo quy định tại khoản 9 Điều 26 BLTTDS như bản án sơ thẩm nhận định.
Thứ 2 về án phí: Do xác định không đúng quan hệ tranh chấp nên cấp sơ thẩm đã tính sai án phí mà đương sự phải chịu. Nguyên đơn được chấp nhận yêu cầu đòi lại tài sản là quyền sử dụng đất, nên bị đơn phải chịu án phí đối với yêu cầu này. Theo quy định tại khoản 1 Điều 27 Nghị quyết 326 thì đây là trường hợp án phí tính không có giá ngạch nên bị đơn chỉ phải chịu 300.000 đồng án phí dân sự sơ thẩm chứ không phải 16.787.250 đồng án phí như bản án sơ thẩm xác định.
Võ Thị Phương Linh – KSV TC Phòng 9