Thông qua công tác kiểm sát bản án/quyết định của TAND cấp huyện giải quyết về án hành chính, Quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính tại TAND, do Viện KSND các huyện, thị xã, thành phố (gọi tắt là VKS cấp huyện) gửi về Phòng 10 - Viện KSND tỉnh Bình Thuận, thấy rằng: cần thông báo để Viện KSND cấp huyện nghiên cứu rút kinh nghiệm, như sau:

I – Về kiểm sát quyết định đình chỉ án hành chính

1 - Nội dung vụ án: Bà Đỗ Thị Út Bốn khởi kiện yêu cầu TAND thành phố Phan Thiết xét xử hủy Quyết định xử phạt hành chính số 71 ngày 16/4/2019 của Chủ tịch UBND xã Tiến Thành. Ngày 09/8/2019, Người bị kiện là Chủ tịch UBND xã Tiến Thành ban hành Quyết định số 155 hủy bỏ toàn bộ quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 71 về việc xử phạt vi phạm hành chính đối với bà Bốn. Tại phiên tòa sơ thẩm ngày 20/8/2019 người đại diện theo ủy quyền của bà Bốn đồng ý với việc người bị kiện ban hành QĐ hủy bỏ QĐ bị khởi kiện và rút toàn bộ yêu cầu khởi kiện.

2 - Giải quyết của Tòa án sơ thẩm: HĐXX sơ thẩm ra Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án hành chính số 01/2019/QĐST-HC ngày 20/8/2019.

3 - Những thiếu sót cần rút kinh nghiệm:

Người bị kiện hủy bỏ quyết định hành chính bị khởi kiện và người khởi kiện đồng ý rút đơn khởi kiện. Do vậy, HĐXX ra QĐ đình chỉ giải quyết vụ án, là đúng quy định của Luật TTHC. Tuy nhiên, Quyết định đình chỉ giải quyết vụ án số 01 của TAND thành phố Phan Thiết có những sai sót như sau:

- Thứ nhất: HĐXX ghi căn cứ để ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án theo điểm b khoản 1 Điều 143 Luật tố tụng hành chính (Người khởi kiện rút đơn khởi kiện trong trường hợp không có yêu cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, nên Tòa án ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án đối với yêu cầu của người khởi kiện đã rút); là không đúng. Lẽ ra trường hợp này, phải ghi căn cứ đình chỉ giải quyết vụ án là điểm e khoản 1 Điều 143 Luật tố tụng hành chính (Người bị kiện hủy bỏ quyết định hành chính bị khởi kiện và người khởi kiện đồng ý rút đơn khởi kiện, nên Tòa án ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án).

- Thứ hai: Về hậu quả của việc đình chỉ giải quyết vụ án này là: đương sự không có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết lại vụ án, nếu việc khởi kiện không có gì khác với vụ án đã bị đình chỉ về người khởi kiện, người bị kiện và quan hệ pháp luật có tranh chấp. Nhưng quyết định đình chỉ giải quyết vụ án lại ghi đương sự có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết lại vụ án; là không đúng quy định tại Điều 144 Luật TTHC.

- Thứ ba: Vi phạm quy định về sửa chữa, bổ sung quyết định đình chỉ

Sau khi quyết định đình chỉ của Tòa án được ban hành thì không được sửa chữa, bổ sung, trừ trường hợp phát hiện lỗi rõ ràng về chính tả, về số liệu do nhầm lẫn hoặc tính toán sai. Tuy nhiên, ngày 26/8/2019, Thẩm phán chủ tọa phiên tòa ban hành Thông báo sửa chữa, bổ sung quyết định số 05/TB-TA. Theo đó: thay đổi căn cứ ban hành quyết định đình chỉ giải quyết vụ án từ “điểm b khoản 1 Điều 143” thành “điểm e khoản 1 Điều 143” Luật TTHC. Đồng thời thay đổi nội dung của hậu quả việc đình chỉ giải quyết vụ án này từ “đương sự có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết lại vụ án” thành “đương sự không có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết lại vụ án”. Nhận thấy: Thông báo sửa chữa, bổ sung quyết định số 05/TB-TA làm thay đổi về căn cứ để ra QĐ đình chỉ giải quyết vụ án và làm thay đổi quyền khởi kiện của đương sự tại quyết định đình chỉ giải quyết vụ án số 01 ngày 20/8/2019, chứ không phải sửa chữa do sai sót lỗi chính tả. Ngoài ra, Thẩm phán chủ tọa phiên tòa ký Thông báo sửa chữa, bổ sung quyết định không nhân danh Hội đồng xét xử vụ án; đã vi phạm Điều 197 Luật TTHC.

II – Về Quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiên bắt buộc

Qua kiểm tra các quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, do Viện KSND cấp huyện gửi về Phòng 10 thấy rằng: nhiều Quyết định của Tòa án tuyên không đúng về thời hạn khiếu nại của người bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; đã vi phạm khoản 1 Điều 31 Pháp lệnh số 09/2014/UBTVQH13 ngày 20/01/2014, quy định về trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án nhân dân. Cụ thể là:

- Các trường hợp Hấu Phón Và, Vòng Nhộc Mềnh bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, theo QĐ số 05 ngày 29/8/2019; QĐ số 13 ngày 05/9/2019 của TAND huyện Bắc Bình. Cả hai đối tượng này đều vắng mặt tại phiên họp xét áp dụng biện pháp xử lý hành chính tại Tòa án nhân dân, nên thời hạn Hấu Phón Và, Vòng Nhộc Mềnh khiếu nại đối với QĐ của Tòa án, là 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được quyết định của Tòa án, nhưng QĐ của Tòa án lại ghi thời hạn Hấu Phón Và, Vòng Nhộc Mềnh khiếu nại đối với QĐ của Tòa án, là 03 ngày làm việc, kể từ ngày Tòa án công bố quyết định.

Ngược lại, trường hợp của Nguyễn Thanh Tùng bị áp dụng BPXLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, theo QĐ số 11 ngày 03/9/2019 của TAND huyện Bắc Bình; đối tượng Tùng có mặt tại phiên họp, nên thời hạn khiếu nại của Tùng đối với QĐ của Tòa án, là 03 ngày làm việc kể từ ngày Tòa án công bố quyết định. Nhưng QĐ lại ghi thời hạn khiếu nại của Tùng, là 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được quyết định của Tòa án.

+ Khoản 1 Điều 31 Pháp lệnh số 09/2014/UBTVQH13, quy định: “Thời hạn khiếu nại của người bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính,… là 03 ngày làm việc, kể từ ngày Tòa án công bố quyết định; trường hợp họ vắng mặt tại phiên họp thì thời hạn khiếu nại là 03 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được quyết định của Tòa án”.

III - Trách nhiệm của Viện kiểm sát

Từ các nội dung thiếu sót nêu trên nhận thấy: Viện KSND cấp huyện chưa chú trọng đến công tác kiểm sát hoạt động tư pháp trong lĩnh vực án hành chính, Quyết định áp dụng BPXLHC tại TAND.

Sau phiên tòa/phiên họp chưa thực hiện tốt chức năng kiểm sát QĐ của Tòa án cùng cấp, nên không phát hiện các vi phạm của HĐXX, Thẩm phán chủ tọa phiên tòa/phiên họp đã vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng tại các Điều 143, 144, 197 Luật TTHC và khoản 1 Điều 31 Pháp lệnh số 09, để tham mưu cho lãnh đạo Viện thực hiện quyền kháng nghị/kiến nghị theo Chỉ thị số 10/CT-VKSTC ngày 06/4/2016 của Viện trưởng Viện KSND tối cao.

Trên đây là một số vi phạm của Tòa án nhân dân trong quá trình giải quyết vụ án hành chính, Quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính tại TAND; Phòng 10 - Viện KSND tỉnh Bình Thuận thông báo đến các Viện KSND cấp huyện nghiên cứu rút kinh nghiệm chung, nhằm nâng cao chất lượng công tác kiểm sát hoạt động tư pháp trong thời gian tới./.